Cây cỏ gấu
Củ gấu một loại củ của cây cỏ gấu mọc dại phổ biến ở Việt Nam đây cũng là một vị thuốc tham gia chữa đau dạ dày trong đông y.
Bộ phận dùng: Rễ và thân của cỏ gấu ,thường hái vào mùa xuân .Củ đào vào mùa thu sẽ chắc hơn .Sau khi thu hái vun củ thành đống để đốt lá và rễ con sẽ cháy hết ,lấy những củ còn lại phơi hay sấy khô.Ở trung quốc sau khi lấy củ gấu nấu qua với nước sôi hoặc đồ rồi mới phơi hay sấy.
Thân rễ hình thoi mặt ngoài nâu sẫm hay nâu đen có nhiều nếp nhăn dọc và đốt ngang .Trên mỗi đốt có lông cứng nâu hay đen và vết tích của rễ con.Vỏ và lông tơ còn sót lại màu nâu đen hoặc đen .Mặt cắt ngang màu nâu sám ,lõi giữa nâu sẫm.Dược liệu có mùi thơm vị đắng cay nhẹ.
Theo y học cổ truyền củ gấu cần được chế biến trước khi sử dụng.Cách làm như sau:
Loại bỏ hết rễ con và tạp chất ,rửa sạch,phơi ráo nước rồi chia làm 4 phần .Tẩm một phần bằng nước muối 5%,một phần bằng nước gừng 5%, một phần bằng giấm và một phần bằng rượu 35-40 độ.Tẩm vừa đủ ướt ủ riêng mỗi phần trong 12 giờ,rồi sao vàng,khi dùng từng phần hoặc trộn bốn phần với nhau tùy theo cách chữa bệnh.Phương pháp thất chế tốt hơn nhưng ít dùng do phức tạp (Dược điển việt nam I tập 2).Chú ý chỉ nên chế biến lượng củ gấu đủ dùng trong vòng 15-20 ngày.Củ gấu đã chế mang tên hương phụ
Tính vị công năng: Củ gấu vị cay hơi đắng,tính bình vào các kinh can,tam tiêu .Có tác dụng lý khí ,điều kinh,thư can,chỉ thống
Vị củ gấu qua những phương pháp sao tẩm khác nhau ,có tính năng công dụng khác nhau ,củ gấu sống (chưa qua chế biến) có tác dụng giải cảm.Củ gấu sao đen có tác dụng cầm máu dùng trong rong kinh,củ gấu tẩm nước muối sao chữa bệnh về huyết,tẩm đống tiện (trên nước tiểu trẻ em) sao có tác dụng giáng hỏa trong chứng bốc nóng,tẩm giấm sao ,tẩm giấm sao có tác dụng tiêu tích tụ chữa các trường hợp huyết ứ,u báng,và tẩm rượu sao có tác dụng tiêu đờm .Hương phụ tứ chế (muối,đống tiện,giấm rượu) dùng chữa các chứng bệnh của phụ nữ.
Công dụng: Củ gấu là một vị thuốc được dùng khá phổ biến trong y học cổ truyền với nhận định ," nam bất thiểu,trần bì ,nữ bất ly hương phụ" có nghĩa là chữa bệnh cho nam giới không thể thiếu trần bì,chữa bệnh cho nữ giới không thể thiếu hương phụ.
Củ gấu được dùng làm thuốc điều kinh,giảm đau ,chữa kinh nguyệt không đều ,đau bụng kinh,viêm tử cung mãn tính,băng lậu đới hạ,còn là thuốc kiện tỳ vị ,chữa can vị bất hòa,đau dạ dày ,ăn không ngon,tiêu hóa kém,nôn mửa.Liều dùng hàng ngày 6-12 gam dạng thuốc sắc,thuốc bột ,thuốc cao hoặc thuốc viên.Thường dùng phối hợp với các vị thuốc khác.
Bài thuốc chữa dạ dày đau lạnh ,nôn ,ợ ra nước trong: Củ gấu 5 gam ,can khương 3 gam,mộc hương 3 gam,khương bán hạ 10 gam.Sắc nước uống.
Tham khảo thêm "Cây và động vật làm thuốc ở Việt Nam"
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét